Periferik damar (atar damar) hastalığı beyin, böbreklere, bacaklara ve kollara giden atar damarlarda daralma ya da tıkanma ile oluşur. Periferik damar hastalığının en sık sebebi aterosklerozdur.
Ateroskleroz genel bir süreç olup kolesterol, düz kas hücresi, fibrin, trombosit ve makrofajlardan oluşan plaklar damar duvarında toplanarak damarın tıkanmasına yol açar. Atar damardaki daralmadan dolayı dokulara yeteri kadar besin ve oksijen ulaştırılamaz. Bundan dolayı kol ve bacaklarda oksijen ve besin ihtiyacı artan durumlarda ağrı ortaya çıkar. Ateroskleroz dışında hiperlipidemi (yüksek kolesterol), hipertansiyon, sigara, şeker hastalığı, kronik böbrek yetmezliği gibi diğer hastalıklarda atar damar duvarına hasar vererek atar damarda plak oluşumunu daha da hızlandırırlar.
65 yaşın üstünde %15-20 oranında periferik damar hastalığı görülmektedir. Ancak bunların sadece üçte biri semptomatiktir. Semptomlar arasında yürümekle artan dinlenmekle geçen bacak ağrısı, uyuşma, deride renk değişikliği ve kramplar vardır. Bayanlarda da periferik damar hastalığı olmasına rağmen bu semptomlar daha az görülmektedir. Özellikle bayanlarda periferik arter hastalığını asemptomatik dönemde yakalamak hayat kurtarıcı olabilir. Periferik damar hastalığının olması kalbi besleyen atar damarlarda, beyni besleyen atar damarlarda gibi diğer damarlarda da plak veya daralma olma ihtimalini artırmaktadır. Böylelikle kalp ve şah damarlarından kaynaklanabilecek ani kalp krizi ve felç (inme) gibi diğer ciddi durumlar o bölgelere yönelik tedavi ile önlenebilir. Yaşam tarzı değişikliği ve medikal tedavi ile erken dönemde hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir. Periferik damar hastalığı olan hastalarda ani kalp krizi ve felç geçirme riski 4 kat daha fazladır.
Risk Faktörleri Nedir?
- 50 yaş üstü olmak
- Ailesinde periferik damar hastalığı bulunması
- Hiperlipidemi
- Diyabet (şeker hastalığı)
- Hipertansiyon
- Sigara
- Sedanter yaşam tarzına sahip olmak
- Koroner arter hastalığı bulunması
Periferik Damar Hastalığı Semptomları Nedir?
En sık görülen semptom yürümekle artan dinlenmekle azalan bacak ağrısı. Diğer: bacaklarda uyuşukluk ve soğukluk, iğnelenme, kıl dökülmesi, deride renk değişikliği ve ülserler. Çoğu insan bu ağrıyı yaşlanmanın doğal bir süreci zannederek doktora başvurmaktansa bu ağrı ile yaşarlar.
Periferik Damar Hastalığı Nasıl Tanı Konulur?
Doktorunuz muayene sırasında periferik damar hastalığı ile ilişkili bazı bulguları tespit edebilir. Bu belirtiler arasında kollar veya bacaklarda nabızların zayıf alınması yada hiç alınamaması, steteskop ile atardamarlar üzerinde dinlemek ile duyulan üfürüm, kollar ve bacaklar arasında kan basıncı farkı, ayak kıllarında dökülme, cilt rengi ve tırnaklarda değişiklikler bulunmaktadır.
Bu belirtilere yada periferik damar hastalığına ait muayene bulgularına ilaveten doktorlar periferik damar hastalığının teşhisi için bazı görüntüleme testleri kullanırlar. Bu testler şunlardır.
- Doppler Ultrason
- Duplex Ultrason
- Klasik anjiyografi
- BT Anjiyografi
- MR Anjiyografi
Periferik Arter Hastalığında Tedavi Nedir?
- Yaşam tarzı değişiklikleri
- Sigaranın bırakılması
- Hiperlipidemi ve hipertansiyon tedavisi
- Şeker hastalığı (diyabet) sıkı şekilde kontrolü
- Balon ve stent yerleştirme ( Anjiyografi cihazı ile)
- İlaç ( aspirin ve klopidogrel) tedavisi
- Ameliyat ile yapay damar yerleştirme