Türkiye Süper Ligi’nde Trabzonspor kulübü dahil birçok kulüpte futbol oynayan ve kariyerine şu an Amerika’da devam eden 31 yaşındaki futbolcu maalesef geçen hafta hayatını kaybetti. Gelen ilk bilgiler futbolcunun kalp krizi nedeniyle hayatını kaybettiği yönünde ancak kesin tanı otopsi sonucu belirlenecek.
Peki düzenli egzersiz yapan, fit, kondisyonlu ve sağlıklı olduğunu düşündüğümüz bir futbolcu ya da sporcu neden genç yaşta hayatını kaybedebilir?
Futbolcularda ya da sporcularda ani ölüm nedenleri ise özellikle yaş grubuna göre ikiye ayrılabilir. 30 yaş altındaki sporcu ölümlerinin nedenleri kalbin kendisinin veya damarın yapısındaki bir anormallikten kaynaklanmakta ve bunların büyük çoğunluğu kişide doğuştan beri var olan bir problem şeklindedir. Bu yaş grubundaki sporcularda özellikle kalp kasındaki hipertrofik kardiyomiyopati dediğimiz uygunsuz kalınlaşma, kalp damar anomalisi adını verdiğimiz farklı damar oluşumları, damar hastalıkları, kalp kası iltihabına (miyokardit) bağlı kasılma bozukluğu, kalbin sağ karıncığının yağ dokusu ile dolması, doğuştan genetik bozukluklar, kapak bozuklukları ve ritim bozuklukları ani ölüme sebep olabilmektedir. Bu hastalıkların çoğunluğu iyi bir muayene ve görüntüleme yöntemleri ile tespit edilebilir.
30 yaş üstü sporcularda ise görülen ani ölümlerin büyük kısmı koroner arter hastalığı dediğimiz damar tıkanıklığı sebebiyle görülmektedir. Ağır sporlar, stres, yabancı madde kullanımı ve özellikle rekabet nedeniyle adrenalin yüksekliği kalp damarlarında var olan plak ismini verdiğimiz kolesterol yüklü oluşumlarda yırtılmaya neden olarak pıhtı oluşumu nedeniyle ani ölüme neden olmaktadır. Ayrıca fazla sıvı kaybı, bazı ilaçlar, tansiyon düşüklüğü kalp kas hastalığında ve diğer durumlarda ölümcül ritim bozukluğunu tetiklemektedir.
Bütün bu olumsuz durumlardan korunmak için özellikle spora yeni başlayan çocukların ya da gençlerin çok iyi taranması gereklidir. Bu kişilere mutlaka kalp grafisi çekilmeli iyi bir fizik muayene yapılmalı ve üfürüm gibi bir bulgu saptandığında mutlaka kalp ultrasonu (EKO) çekilerek kalp kaslarında bozukluk, kalp büyümesi veya kapak problemi var mı diye değerlendirme yapılmalıdır. Bu kişilere spor yapabilir raporunun formalite icabı değil de gerçekten tarama yapılarak verilmesi gereklidir. Klinik pratiğimizde maalesef ülkemizde üst düzey liglere çıkmış futbolcularda bile düzgün bir taramanın yapılmadığı gözlenmektedir.
Antrenörler açısından durumu değerlendirecek olursak futbol sahalarında yaşanılan ani ölümlerin çoğunda bilinçsizce ve sağlığa zarar verecek yapıda spor yapma durumu vardır. Bu tarz ölümlerin engellenebilmesi için ilk olarak altyapılarda yaşa, cinsiyete ve kondisyon derecesine göre antrenman programlarının belirlenmesi kilit rol oynamaktadır. Küçük yaşlarda başlanılan ağır ve bilinçsiz antrenmanlar sonraki seneler de futbolcularda sağlık problemlerine yol açmaktadır. Ayrıca alt yaş grubu futbolcularda çok sıcak ortamda yüksek yoğunlukta şiddetli antrenmanlar yapmak da futbolcularda ani ölümlere sebep olabilir.
Düzenli doğru antrenman programı uygulanan futbolcuların, günlük aldıkları kalori miktarlarına da dikkat etmesi gerekmektedir. Müsabaka ve antrenman sonrasında alınması gereken besinleri düzenli ve dengeli bir şekilde almak futbolcuların daha sağlıklı olmalarını sağlamakla birlikte performanslarını da olumlu yönde etkileyecektir.
Futbolcuların saha içerisinde dikkat ettikleri sağlık önlemleri haricinde saha dışında sosyal hayatlarında tütün ürünleri kullanımı, düzensiz yaşam, gece hayatı ve alkol içmeme konusuna da özen göstermeleri gerekmektedir. Alınacak bu önlemler doğrultusunda futbol sahasında yaşanılan ani ölümler en aza indirilebilir.
Sonuç olarak futbol antrenman, beslenme, dinlenme dengesinin olumlu veya olumsuz etkilendiği bir olgudur. Sağlık ve başarı için; bilimsel antrenman, dengeli beslenme, kaliteli dinlenme üçlüsünün uygulanması şarttır.